مزايای آموزش رايانه ای

آموزش به کمک رايانه

مواد آموزش برنامه ای را هم می توان به صورت کتاب ارائه داد ، هم به وسيله ماشين آموزشی و هم توسط رايانه . وقتی از رايانه برای ارائه مواد برنامه ای يا ساير انواع مواد آموزشی استفاده می شود به آن « آموزش به کمک رايانه[1] » گفته می شود .[2]

آموزش به کمک رايانه به شکل های مختلف انجام می گيرد . معمول ترين روش استفاده از کامپيوتر در آموزش ، استفاده از يک پايانه مجهز آموزشی است که در آن يک تلويزيون ، يک صفحه نمايش ، يک ماشين تحرير و يک گوشی وجود دارد . اين پايانه آموزشی که در مرکز يادگيری مدرسه يا دانشکده   قرار داده می شود به يک رايانه وصل است که ممکن است در فاصله بسيار دوری از مرکز يادگيری   قرار داشته باشد .

گيج و برلاينر (۱٩٨٤) فوايد آموزش به کمک رايانه را به شرح زير برشمرده اند :

اطلاعات مربوط به پاسخ های فرد فرد دانش آموزان در رايانه ذخيره شده و از لحاظ آماری تحليل می گردند و بلافاصله در پايان کار در اختيار معلم گذاشته   می شوند .
اطلاعات مربوط به گروه های دانش آموزان نيز به نحو بالا قابل استفاده هستند .
با استفاده از يک رايانه و پايانه های متعددی که در فاصله های دور و نزديک از آن            قرار داده می شوند ، می توان به آموزش هزاران دانش آموز اقدام کرد .
اطلاعات مربوط به تأخير در پاسخ دادن دانش آموزان را جمع آوری می کند . اين اطلاعات فاصله زمانی بين ارائه هر مطلب و پاسخ دادن دانش آموز را مشخص    می نمايد .
با استفاده از گوشی و تلويزيون ، امکان ارائه مطالب به يادگيرنده به صورت ديداری و شنيداری ميسر است .[3]
اگرچه آموزش به کمک رايانه برای انواع مختلف برنا مه های خطی و شاخه ای در مقياسی وسيع به کار رفته است ، از رايانه برای مقاصد ديگری نيز می توان استفاده کرد . برنامه هايی برای رايانه نوشته شده اند که مطالعه انواع مختلف نظام های سياسی و اجتماعی را ممکن می سازند ، آزمايش های گوناگون روانشناختی را به نمايش می گذارند ،      آزمايش های مختلف شيميايی را بدون نياز به دستکاری مواد يا وسايل انجام می دهند و به مهندسان ، حل مسئله را آموزش می دهند .

در واقع آموزش به کمک رايانه آنقدر پيشرفت کرده است که به باور بسياری از افراد      می توان به کمک آن هر چيزی را که هر معلم خوب آموزش می دهد ، آموزش داد . حتی موضوعاتی از قبيل فلسفه ، دين ، ارج نهادن به هنر و خلاقيت را می توان به کمک رايانه آموزش داد به شرط آنکه هدف های آموزشی را بتوان به روشنی معين کرد . [4]

موارد متعددی از بهره دهی رايانه در آموزش می توان ذکر کرد که در اين جا به چند مورد به اختصار اشاره می نماييم :[5]

۱. استفاده از رايانه در تمرين و تکرار مطالب

رايانه با کمک به دانش آموزان در حل تمرين های درسی خويش ، کار معلم را برای نظارت بر دانش آموزان کم می کند . علاوه بر اين کارهای معمولی مثل نمره گذاری و ثبت نتايج توسط رايانه انجام می گيرد و سابقه دانش آموزان نيز در حافظه آن نگهداری می شود و در زمان لازم ، از اطلاعات ضبط شده استفاده می گردد . هنگام تمرين چنانچه دانش آموز مرتکب خطا و اشتباه گردد ، رايانه او را متوجه می سازد و امکان آزمايش مجدد را برای او فراهم می آورد . درصورت تکرار اشتباهات از سوی دانش آموز ، رايانه او را به تمرينات کليدی ارجاع می دهد . اين برنامه رايانه ای درست مثل آموزش برنامه ريزی شده است ، پس از هر چند اشتباه ، پاسخ درست داده می شود و فراگير می تواند متوجه اشتباه خود گردد .

٢. آموزش انفرادی

برنامه آموزش انفرادی با تکرار و تمرين تفاوت دارد . در اين نوع آموزش ، رايانه محتوای موضوع درسی را به گونه ای دقيق به فراگير آموزش می دهد . در طرح برنامه رايانه برای منظور فوق ، فرآيند يادگيری تجزيه و تحليل می شود و اهداف آموزشی               مشخص می گردد .

يکی از نمونه های برنامه های آموزشی رايانه ای ، برنامه آموزش رايانه ای درس رياضی برنت وود است . اين برنامه توسط پاتريک سوپ [6]  در انستيتوی مطالعات رياضی علوم اجتماعی در دانشگاه استانفورد اجرا شده که حدود ٤٠٠ درس دارد که شامل شمارش اعداد ، جمع و تفريق می گردد و در آموختن رياضی کلاس اول از آن استفاده می شود .

٣. شبيه سازی و بازی رايانه ای

شبيه سازی ها بيانگر موقعيت هايی هستند که معمولا" به لحاظ عدم امکان آموزش واقعی کنار گذاشته می شوند . متخصصان چند سالی است که بر روی کاربردهای مختلف شبيه سازی رايانه ، در ايالات متحده کار می کنند . آنها از شبيه سازی در علوم تجربی و مطالعات اجتماعی تجربه های فراوان       به دست آورده اند . بعضی از اين شبيه سازی ها برای غنی کردن تجربه های موجود از فعاليت ها کلاسی به کار می رود و در عين حال بعضی از شبيه سازی ها برای مواردی به کا رگرفته می شود که راه ديگری برای تجربه آنها موجود نيست . در يک برنامه به نام « استرل »[7] از دانش آموزان می خواهند تا کنترل طاعون از طريق ترکيب عامل ضد طاعون و تزريق به گروه عقيم شده در حشرات را       تجربه کنند . برنامه ديگری به نام « پاويل »[8] با آلودگی هوا سر و کار دارد .

شبيه سازی ها و بازی ها می توانند دانش آموزان را در تصميم گيری در لحظه های بحرانی ياری دهند و آنها امکان می يابند فرضيه ها را در شرايط انتزاعی ، امتحان نمايند . در اين مورد می توان به پيش بينی توسعه اقتصادی در آينده اشاره کرد . از آنجا که تعدادی متغيرهای اقتصادی به راحتی با رايانه قابليت محاسبه و کنترل دارند ، برای دانش آموزان اين امکان وجود دارد که فرضيه های مختلف اقتصادی را بيازمايند .

٤. ذخيره سازی اطلاعات

از موارد ديگر کاربرد رايانه در آموزش ، استفاده از آن در ذخيره سازی اطلاعات است . رايانه می تواند اطلاعاتی نظير بهره هوشی دانش آموزان ، نمرات درسی ، رتبه ها ،    فعاليت های فوق برنامه و اطلاعات مفيد ديگر را در خود ذخيره و نگهداری کند تا در مواقع ضروری از آنها استفاده گردد .

دانش آموزان می توانند از رايانه به عنوان دستگاهی برای حل مسائل درسی خود استفاده نمايند .

مزايای آموزش رايانه ای

جان فلد هاسن يکی از متخصصان روانشناسی تربيتی و از طرفداران رايانه در آموزش اعتقاد دارد که حداقل در چند مورد رايانه بر رسانه های ديگر برتری دارد . او اين موارد را چنين ذکر می کند :

۱. حفظ و نگهداری اطلاعات در مورد عملکرد دانش آموزان قبل و يا در حال آموزش

٢. حفظ و نگهداری اطلاعات و برگرداندن به موقع آنها به دانش آموزان

٣. تهيه برنامه های کنترل شده از چند رسانه مثل فيلم ، اسلايد ، تلويزيون و تجهيزات    نمايشی

٤. اطمينان دادن به معلم و يا مؤلف برای تهيه يک برنامه آموزشی

٥. ايجاد ارتباط پويا بين دانش آموز و برنامه آموزشی که از عهده اغلب رسانه های آموزشی ديگر بر نمی آيد .

بسياری از دانش ها با تکيه بر رايانه رشدی چشمگير داشته اند . رايانه ها به رشد دانش کمک کرده اند. رشد دانش انبوهی از اطلاعات را به همراه آورده است که بايد از آنها نگهداری کنيم . رايانه ها بهترين ابزارها را برای ذخيره سازی انبوه اطلاعات در اختيار دارند . شايد بگوييد که اطلاعات را می توانيم در

کتاب ها ، مجله ها و . . . ثبت و نگهداری کنيم اما چند صد ميليون جلد کتاب در هر روز نياز به مواد اوليه ای دارند که تهيه آنها از عهده تمام درخت های روی کره زمين نيز خارج است . ويژگی اصلی رايانه در زمينه ذخيره سازی اطلاعات ، حجم کم است . شما         می توانيد يک کتاب ٥٠٠٠ صفحه ای را در اندازه چند سانتيمتر مربع ذخيره کنيد و از آن مهم تر به کمک امکانات خاصی که تنها در رايانه قابل استفاده است در عرض چند ثانيه به هر مطلبی که نياز داريد ، دست يابيد .

تحقيقات نشان داده اند که کاربرد رايانه در تمامی عرصه های آموزش در رشد خلاقيت دانش آموزان تأثير بسزايی داشته است که دانش آموزان با بهره مندی هوشمندانه از رايانه توانسته اند روند  دانش افزايی را سريع تر کرده و همگام با علم روز دنيا پيش بروند . دانش آموزان با توجه به قابل اعتماد بودن و ذخيره سازی انبوه اطلاعات می توانند استعداد و خلاقيت های نهفته خويش را به عرصه ظهور رسانده و از آن در مواقع لزوم                بهره مند  شوند.[9]

زمينه های تسهيل کننده [10]ICT  در آموزش و پرورش

توسعه مهارت های رهبری ؛ از آن جهت که عدم درک رهبران آموزشی نسبت به اهداف ICT در مدرسه ، يکی ازعوامل مهم بازدارنده موفقيت برنامه به شمار        می رود.
تأکيد بر اهداف بلند مدت به جای پيشرفت های کوتاه مدت .
اطمينان از اينکه فعاليت های کلاسی ICT با برنامه درسی يکپارچه است .
اطمينان از اين که معلمان تازه کار از توانمندی و مهارت های لازم برای استفاده از ICT  در کلاس درس برخوردارند .
توسعه و تقسيم اطلاعات درباره ICT و استفاده از آن در محيط های يادگيری برای بهبود فرايند ياد دهی ـ يادگيری ، توسعه تفکر خلاق ، توسعه دانش مديريت اثر بخش ، سواد اطلاعات ، مهارت حل مسئله و توسعه گروه های کاری و خودارزيابی .
تقويت توان يادگيرندگان برای ارزشيابی منتقدانه اطلاعات به دست آمده از اينترنت با حفظ اعتبار ، صحت ، دقت و ارتباط اطلاعات با نيازهای آنها .
توجه به اين مطلب که چگونه می توان از  ICT  به طور مؤثرتر استفاده کرد .
حمايت و استقبال از مشارکت و ابتکارات ساير بخش های جامعه برای توسعه ICT در آموزش و پرورش .

1. CAI : Computer – Assisted  Instruction

٢. مقدمه ای بر نظريه های يادگيری ، هرگنهان و السون ، ۱٣٧٤

۱. روانشناسی پرورشی ، روانشناسی يادگيری و آموزش ، دکتر علی اکبر سيف ، ۱٣٨۱

۱. مقدمه ای بر نظريه های يادگيری ، هرگنهان و السون ، ۱٣٧٤

٢. آشنايی با کامپيتر و داده پردازی ، لطفعلی بخشی ، ۱٣٦٣

1. Patric Sop

1. Sterl

2. Povil

۱. کار و رايانه ، کريمی طاری ـ جباريه ـ رحيمی ، ۱٣٧٩

۱. فناوری اطلاعات و ارتباطات