آموزش نکات تربیت فرزند

مفهوم شناسی بلوغ ونوجوانی

1397/6/31 23:29
نویسنده : مشاور
256 بازدید
اشتراک گذاری

2-1-1- تعریف بلوغ(puberty (

«ازنظر تعریف به مجموعه تغییرات رشدی جسمانی که شخص را شبیه یک آدم بالغ میکند وقدرت بچه دارشدن به وی می دهد "بلوغ "گفته می شود»[1]

بلوغ یک مرحله خاص ،بی نظیرومشخص است که باتغییرات بدنی وروحی معین همراه است.این تغییر درگرایشها ورفتار غالباًنتیجه تغییرات غدد داخلی است زیرا پیدایش هرگونه تغییر در هورمونها تعادل حیاتی راتحت تأثیر قرار می دهد. بلوغ بخشی از دوران نوجوانی است .

بلوغ دوران بیداری است ،بیداری غدد جنسی که با رشد و ترشح هورمون های جنــسی تمام بدن را تحت تاثیر قرار می دهند ، بیداری ذهنی و هوشی و رشد استدلال ، دوره ی بیداری عواطف که محبت و توجه وی از خود و خانواده به سوی جنس مخالف و دیگران کشیده می شود ، بیداری روان در عـرصه های حقیقت دوستی ، زیبا پرستی ، آرمان خواهی ،آزادی واستقلال طلبی، ادراک وبصیرت ، دفاع و کـمال جویی و...،دوره بیداری مذهبی که هم عامل کنترل و هم مایه ی آرامش است و همه چیز برای نوجوان رنگ خدایی می گیرد.[2]

خداوند درچندآیه ازقرآن این بلوغ راباعنوان «بلوغ اشد» مطرح کرده است.[3]

 

«حدبلوغ اشد ازبلوغ آدمی آن زمانی است که نیروی بدنی انسان به حدکمال می رسد»[4]

   علتهای بلوغ: شعاری نژاد می نویسد :« تاقرن حاضر علت یاعلتهای بلوغ راتغییرات بدنی می پنداشتند اما تحقیقات جدید غده شناسی بابررسی کم وکیف ترشحات غده های درون ریز نشان دادند که این ترشحات یا هورمونها در پیدایش بلوغ تقریباً نقش اول رادارند ،وحتی بلوغ دیررس وزودرس رانیز نتیجه کم وکیف این ترشحات می دانند ».[5]

   سن بلوغ: «میانگین سن بلوغ دردختران 13سال ودرپسران 14 تا5/16 می باشد[6]

   شرفی درکتاب دنیای نوجوان می نویسد :« بسیاری ازدختران وقتی به بلوغ جنسی می رسند «ویژگیهای ثانویه جنسی»درآنان مشاهده می گردد.این ویژگیها موید این مطلب است که نوجوان از نظر جنسی ،به مرحله آمادگی وایفای نقش نائل گردیده است .این علائم دردختران ،به صورت بزرگ شدن ناگهانی سینه ،لگن خاصره ،رویش موهای زهاری وسپس موهای زیر بغل وجوشهای صورت می باشد[7]

   « نگرانی وکنجکاوی به ویژه در میان دختران تقریباً عمومیت دارد .میزان بهنجار بلوغ جنسی برای دختران کشورهای مختلف میان 9تا16 سالگی است،ولی اکثر دختران بین 12و13 سالگی به بلوغ جنسی می رسند.»[8]

2-1-2- تعریف نوجوانی(adolescent)

   درزبان عربی "الغلام "به معنای نوجوان می باشد (ازریشه غلم) وغلم واغتلام به معنای«هیجان وشهوت»[9]است .وجوان رااز آن جهت غلام گفته اند که شهوت براو غلبه می یابد ودر طلب نکاح است .

   «نوجوانی به محدوده زمانی ازشروع بلوغ تا کامل شدن آن که مابین سنین 9تا19 سالگی دردختران و13 تا19 سالگی درپسران است،دوران نوجوانی گفته می شود ودر اصطلاح فرنگی به دوران تین ایجری ((teenager(عدد 13تا19)سالگی نیز معروف است .از19سالگی به بعد دوران جوانی تلقی می شود.»[10]

   سن نوجوانی :شرفی دوران نوجوانی رابرای پسران سنین 13 تا18 سالگی وبرای دختران 11-12 سالگی تا16 سالگی ذکر نموده است.[11]

   (امروزه نوجوانی به معنای وسیعی به کار میرود وشامل رشد ونضج بدنی ،ذهنی ،عاطفی واجتماعی است. به گفته پیاژه از لحاظ روان شناختی نوجوانی سنی است که فرددرجامعه بزرگسالان وارد می شود وبا آنها می‌آمیزدوبا ایشان برابر است ودارای حقوق یکسان است.)[12]

   دربرخی ازکتب روان شناسی نوجوانی وبلوغ راکاملاًمترادف یکدیگر دانسته واین دورا به جای هم استعمال می کنند.[13]

2-1-3- انواع بلوغ

2-1-3-1- بلوغ جسمی(فیزیکی)

    یکی ازفراوانترین مواردکاربرد واژه «بلوغ»بعد جسمی است .ازاین بعد گاهی به «نضج» هم تعبیر می شودومرادرشدوتکامل اعضای بدن است ،به گونه ای که رشد قدوقامت،استخوان بندی وسایر اعضای بدن به حد نهایی پختگی وکمال خود برسند.[14]

2-1-3-2- بلوغ جنسی

   «منظورازبلوغ جنسی ،مرحله ای است که فرد بافرارسیدن به این مرحله ،قادربه تولید مثل خواهدبود .بروز ویژگیهای متعدد درنوجوان نشانگر نایل شدن اوبه بلوغ جنسی است که اصطلاحاًبه «صفات اولیه» و«صفات ثانویه »موسومند.»[15]

2-1-3-3- بلوغ روانی

   آن نوع آمادگی روحی که به انسان قدرت تشخیص مسائل وتمیز مصلحت زندگی می بخشد اصطلاحاً بلوغ روانی می گویند.دراین صورت فرد بابرخورداری ازبلوغ روانی ،به قلول مسئولیتهای اجتماعی ،نظیر پذیرفتن شغل،تشکیل خانواده وایفای نقش محوله قادر بوده وقدرت مواجهه ورویارویی با مشکلات زندگی رادارد.وراثت ،شرایط زندگی وعوامل فرهنگی وتأثیرات محیطی واجتماعی هریک به نوبه خود درچگونگی رشد روانی فرد موثرند.لذا رسیدن به مرحله بلوغ روانی ،سن مشخصی ندارد ومتأثر ازعوامل تربیتی وخانوادگی است. متأسفانه بیشتر ما انسانها به رشدوبلوغ روانی کامل نمی رسیم.[16]

   قرآن زمانی رابرای نکاح مناسب دانسته است که فرد به غیراز بلوغ جنسی به بلوغ عقلی وروانی نیز رسیده باشد. «وَ ابْتَلُوا الْيَتامى‏ حَتَّى إِذا بَلَغُوا النِّکاحَ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْداً فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوالَهُمْ وَ لا تَأْکُلُوها إِسْرافاً وَ بِداراً أَنْ يَکْبَرُوا وَ مَنْ کانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ وَ مَنْ کانَ فَقيراً فَلْيَأْکُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذا دَفَعْتُمْ إِلَيْهِمْ أَمْوالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَيْهِمْ وَ کَفى‏ بِاللَّهِ حَسيباً »[17]

   و یتیمان را بیازمایید تا آن گاه که به حد ازدواج رسند ( به حد توان آمیزش جنسی که نخستین مرحله تکامل روحی و جسمی بشر و هر حیوان است ) پس اگر در آنان رشدی ( از نظر فکر و عقل ) دیدید اموالشان را به خودشان رد کنید ، و آن را به اسراف و شتاب از ( بیم ) آنکه مبادا بزرگ شوند ( و اموالشان را از شما پس بگیرند ) مخورید ، و آن کس ( از اولیاء یتیمان ) که بی نیاز باشد ( از تصرف در آن ) خودداری کند ، و آن که فقیر باشد به مقدار متعارف ( و حق الزحمه عادلانه ) بخورد. پس هر گاه خواستید اموالشان را به خودشان رد کنید بر آنها گواه بگیرید ( تا بعدا نزاعی پیش نیاید ) و خداوند حسابررسی کافی است.

2-1-3-4- بلوغ

 

[1] - مولفین گروه RDMA ، بلوغ جسمی وروحی روانی در دختران  ، تهران، انتشارات ما وشما،1387، ص 13

[2] -ر.ک . شعاری نژاد، علی اکبر ، روان شناسی رشد 2(نوجوانی وجوانی )، تهران دانشگاه پیام نور ،1380، صص49-50

[3] -ر.ک .غافر/67،حج/5 ،احقاف/15 ،انعام /152، أسراء/34 ،کهف/82 ،قصص/14 ،یوسف/22

[4] - طباطبایی، محمدحسین ،المیزان فی تفسیر القرآن ،ترجمه سیدمحمد باقرموسوی همدانی ج34 ،قم دفتر انتشارات اسلامی 1374،ص 234

[5] - شعاری نژاد ، علی اکبر ، روان شناسی رشد 2(نوجوانی وبلوغ) ،ص 51

[6] - ر .ک . شرفی ،محمدرضا ، دنیای جوان ،تهران ،انتشارات منادی تربیت ،1386ص 35

[7] - همان ،ص80

[8] - پارسا ، محمد ، روان شناسی تربیتی ، تهران ، انتشارات بعثت ،ص 81

[9] - لسان العرب ،ج 3،ص2925

[10] -مولفین گروه RDMA ، بلوغ جسمی وروحی روانی دردختران ، ص 14

[11] -ر .ک، شرفی ، محمدرضا ، دنیای جوان ، ص 24

4-ر.ک، همان ص73

[13] - صاحب الزمانی ، بحران بلوغ  ، مجله دانشکده فرهنگ وعلوم انسانی ،ص 26

[14] - ر.ک ، شرفی ، محمدرضا ، دنیای نوجوان  ،ص 36

[15] 0ر.ک . سلیمانی فر ، ثریا ، بررسی شخصیت جوان ازدیدگاه قرآن ،حدیث وعلم روان شناسی ،انتشارات فرهنگ مکتوب تهران ،1388،صص 3-32

[16] - ر.ک . شرفی ، محمدرضا ، دنیای نوجوان ،ص 37

[17] -نساء/6 

 

اقتصادی (اکونومیک)واجتماعی

   این واژه زمانی اطلاق می شود که فرد ازحیث تأمین معاش واداره امور اقتصادی زندگی مستقل بوده وبتواند متکی به خود باشد. باتوجه به شرایط اجتماعی واقتصادی سن بلوغ اقتصادی درحال افزایش است وجوانان ازاین نظر در تنگناهای بخصوصی قرار دارند.یعنی ازیک سوکشمکشهای غریزی آنهارابه سوی تأمین نیازهای طبیعی سوق می دهد وازسوی دیگر به دلیل پیچیدگی زندگی صنعتی وشهرنشینی ونیاز جوامع به تخصصهای درحال گسترش ،امکان این که بلوغ اقتصادی درزمان مناسبی فراهم شود ،به تدریج ضعیف ومحدود میشود که این مسئله ،موجب ایجاد تعارضات روانی درنوجوانان وجوانان  می‌شود.فاصله زیاد بین بلوغ جنسی وبلوغ اقتصادی واجتماعی میتواند مشکلات بسیاری رابه وجود آوردکه درجای خود به آن مشکلات پرداخته می‌شود.[1]

2-1-3-5- بلوغ شرعی

   «بلوغ مشرف شدن است نه مکلف شدن، بلوغ یک شرافت است واین که زن به هردلیل زودتر ازمرد به این شرافت نائل می شود نوعی مزیت وبرتری برای زن است.»[2]

   دراین نوع بلوغ دختروپسرنوجوان ملزم به انجام واجبات ودوری ازمحرمات میشوند. فقه شیعه ،سن بلوغ رابرای پسران 15سال قمری وبرای دختران 9سال قمری درنظر گرفته است.[3] دلایل عقلی ونقلی برسن بلوغ شرعی درفصل سوم خواهد آمد.

 

[1] - ر.ک  . شرفی ، محمدرضا ، دنیای نوجوان. ،صص 37-38

[2] - جوادی آملی ، عبدالله ، زن درآیینه جلال وجمال  ،قم ،دارالهدی 1378، ص379

[3] -ر.ک . رساله عملیه مراجع عظام ،مسئله 2252رساله امام خمینی، 2357رساله فاضل لنکرانی،2260میرزا جواد تبریزی،2260صافی گلپایگانی ،1909مکارم شیرازی 2304وحیدخراسانی

پسندها (0)
شما اولین مشوق باشید!

نظرات (0)