آموزش نکات تربیت فرزند

انواع بازی در بازی درمانی

1397/7/26 23:25
نویسنده : مشاور
735 بازدید
اشتراک گذاری

1-بازی های تقلیدی:                      
الف)بازی های نمایشی (مهمترین نوع بازی های درمانی). 
ب)عروسک بازی
2-بازی های نشانه ای (سمبولیک)
3-بازی های تخیلی:
الف)مکعب سازی 
ب)نقاشی انگشتی(قاضی، 1368). 
روش های بازی درمانی
-روش غیر مستقیم: مشاورکودک راتشویق به بازی می کند وباتفسیر اعمال وحرکات کودک در صدد کمک به تغییررفتار کودک است. 
-روش مستقیم: مسئولیت اداره جلسه به عهده مشاور می باشد، ازکودک می خواهدتا مشکلاتش رااز طریق بازی با وسایل بیان کند، پس از شناخت مشکل راه حل های مناسب را ارائه می دهد. 
-روش انتخابی: پس از آنکه کودک بازی با وسایل را شروع کرد، مشاور به دقت اعمال وگفتار کودک را تحت نظر می گیردودر برخی موارد به بازی کودک جهت می دهد (قزوینی نژاد1385). 

ب)پیشینه پژوهش:
پزوهش های انجام شده در خارج از کشور
کادوسان(1997) توانست در پژوهشی اثر بازی درمانی فردی رادر بهبود رفتارهای بیش فعالی وتنظیم رفتارهای هیجانی در یک کودک بیش فعال راتایید کند. نل (1999) طی پژوهشی تاثیر بازی درمانی رفتاری-شناختی را همراه با تکنیک های همدلی، مواجهه، تفسیر، در گروهی از کودکان مطالعه کرد که دراین بین، کودکان مبتلا به اختلال سلوک گروهی مجزا بودن و نتایج حاکی از کاهش معنادارپر خاشگری این گروه در مقایسه با گروه کنترل ودیگر گروها بود. 
کونبرگ و کازان (1999) در پژوهش اثربازی درمانی گروهی براختلال سلوک در دانش آموزان دبستانی دارای مسائل ومشکلات اجتماعی را بررسی کردند. نتایج نشان داد که بازی درمانی گروهی تا حدود زیادی مشکلات اجتماعی این گروه از کودکان را کاهش می دهد. درپژوهشی که توسط مک گیو (2000) با عنوان بررسی اثربخشی بازی درمانی گروهی بر کاهش مشکلات رفتاری، افزایش سازگاری عاطفی، بهبود مفهوم وافزایش خود کنترلی در شمال تگزاس بانمونه ای 30 نفری بر روی کودکان پیش دبستانی انجام شدنتایج پژوهش حاکی از آن بود که تمایلات مثبت دررفتار کودکان ایجاد شد. درپژوهش دایک وویدس (2001) بااستفاده از بازی درمانی بر روی مشکلات کودکان پیش دبستانی به منظور بهبود مشکلات هیجانی آن ها به کار گرفته شد، نتایج حاکی ازکاهش قابل ملاحظه مشکلات هیجانی بود. در پژوهش ادواردز (2002) بریافته های تجربی ازمداخله های درمانی مشاورهای نظیر آموزش فنون مدیریت رفتاری به والدین، تسهیل دوستی وارتباط باهمسالان وپرداختن به ورزش وبازی ومدیریت دارویی راتایید می کندوبازی درمانی رادربهبود مشکلات رفتاری برونی سازی شده نظیر مبارزه کردن و مشکلات رفتاری درونی سازی شده نظیر بداخلاقی کودکان رابسیار موثر دانسته است. 
آیزنبرگ وکایزنبری (2002)اظهار کرده اندکه بین بازی ویادگیری دانش آموزان رابطه مثبتی وجود دارد این محققان معتقدند که بین بازی ورشد شناختی رابطه قوی وجود دارد. براتون وری(2002)بیان کردند که بازی درمانی نتایج موثری را در درمان خود پنداره، تغییرات رفتاری، توانایی شناختی، مهارت های اجتماعی واضطراب نشان داده است. از آنجا که بازی برای کودکان همانند کلام برای بزرگسالان است وسیله ای است برای بیان احساسات، برقرای روابط، توصیف تجربیات، آشکار کردن آرزوها و خود شکوفایی، واز طرفی باعث ازتباط افکاردرونی کودک با دنیای خارجی کودک می شود(پریس و اولندیچ2003) دوپل واستونر(2003)گزارش کرده اند که مداخله هایی که از تنبیه استفاده می کنند، به ندرت برای کودکان بااختلال نقص توجه/بیش فعالی موثر هستند، از این رو این گونه مداخله ها پیشنهاد نمی کنند. در مطالعه ای توسط دانجر (2003) برروی 11 کودک پیش دبستانی در شمال تگزاس انجام شد نتایج نشان داد استفاده از بازی درمانی به عنوان یک راه حل مداخله ای موثر برای کودکان دارای مشکلات زبانی، رشد مهارت های بیانی-دریافتی رابهبود نمی بخشد، ولی باعث کاهش اضطراب در کودکان می شود. اگاوا (2004) بیان کرد که بازی درمانی یک مداخله درمانی موثر برای کودکان آسیب دیده وکودکان دچار اختلال استرس پس از سانحه شده اند می باشد. باگرلی و پارکر (2005) بیان کردند که بازی درمانی بر یادگیری، خودکنترلی، مسئولیت، ابراز احساسات، احترام گذاشتن، پذیرش خود ودیگران، بهبود مهارت های اجتماعی، عزت نفس، کاهش افسردگی، اضطراب موثر است. 
دوپل وویانت (2006) در پژوهشی اثر مداخله های مبتنی برمهارت اجتماعی کودکان نقص توجه/بیش فعال بررسی کرده اند وبه این نتیجه رسیدند که این مهارت ها برای این گونه کودکان سودمند نیست زیرا این کودکان کمبود مهارت اجتماعی ندارند بلکه تکانشگر بوده درزمینه اندیشیدن درباره پیامدرفتارشان مشکل دارند درنتیجه به این کودکان باید کنترل رفتار راآموزش داد. تحقیق ری، شاتل کروب و تسای  (2007) در بررسی بازی درمانی برروی کودکان بیش فعال/نقص توجه نشان می دهد که به واسطه مداخله بازی درمانی سطح ناراحتی ومشکلات هیجانی از قبیل اضطراب وافسردگی کاهش یافته و خودآگاهی، خودکارآمدی و پذیرش اجتماعی در کودکان مبتلا افزایش یافته است. مورواس ( 2008 ) اثرات بازی را برخلاقیت وفرایند های هیجانی در دانش آموزان اول و دوم (دبستان) بررسی کردند، نتایج این مطالعه نشان داد 2تا8 ماه بعد از مداخله، نمرات خلاقیت و هیجان وعاطفه مثبت همچنان نسبت به گروه کنترل بالاتر بوده است. ری(2008)در پژوهشی نشان دادکه بازی در کاهش استرس رابطه کودک –والد تاثیر مثبت داشته وبرای کودکان دارای مشکلات رفتاری بیرونی ودرونی وکودکان بامشکلات رفتاری طبقه بندی نشده بودنداثر بخش خواهد بود. در پژوهش ری، شاتل کروب(2009) تاثیر بازی درمانی کودک محور رادر کاهش نشانگان اختلال بیش فعالی/ نقص توجه موثر گزارش شده است. لندرت، ری، براتون (2009) بیان می کنند که بازی درمانی کودک محور تاثیر مثبتی بر رفتار وهیجانات کودک داردودرمان کوتاه مدت به همان میزان درمان بلند مدت، دارای تاثیرات مثبت است. در تحقیقی که مدینا، نتووموسکات(2009) انجام دادندتاثیرفعالیت های شدید بر روی تردمیل رابرکارکردهای اجرایی درکودکان پسر دارای اختلال نقص توجه مورد بررسی قرار داداند. نتایج نشان داد که پس از چند هفته تمرین زمان پاسخ دهی وگوش به زنگی در این کودکان بهبود قابل ملاحظه ای یافت. بارگرلی(2009)اثر بازی درمانی گروهی کودک محور بر اعتماد به نفس، افسردگی و اضطراب کودکان بی خانمان رابررسی کرده نتایج نشان داد در گروه مورد مطالعه اعتماد به نفس افزایش واضطراب وافسردگی کاهش یافته است. اچ سپوولیو (2010) در پژوهش خود به بیان نکاتی برای آموزش بهتر مهارت های اجتماعی و رفتار مسئولانه در کودکان مهد کودک پرداختند. به کودکان آموزش داده می شود که چگونه محیط مهد کودک خود را تنظیم کنند تا بتوانند به مسئولیت پذیری اجتماعی برسندآنها همچنین دریافتند که اگر به کودکان اجازه بازی داده شود، مهارت های اجتماعی آنها بسیار تقویت خواهد شد. گاپین واتنیر(2010) ارتباط بین فعالیت هوازی پیشرونده وعملکرد کارکرد های اجرایی کودکان پسر دارای اختلال بیش فعال ونقص توجه رامورد مطالعه قرار دادند که نتایج حاکی از بهبود پاسخ هابود. یافته های پژوهشی دال نیک، اسمیت، سولمن وپرین(2012) نشان دهنده این است که به کار گیری راهبرد های رفتار درمانی دیالیتیکی درکاهش بیش فعالی، تکانشگری، پرخاشگری و نیرومند ساختن رفتار های اجتماع پسند و افزایش شناخت اجتماعی و بهبود روابط با همسالان موثر است. 
ویلکس، گیلان، بوندی، کوردیر، لینکلن(2014)درپژوهشی به بررسی اثربخشی بازی درمانی همراه باوالدین در کودکان مبتلا به بیش فعالی ونقص توجه پرداختند. این پزوهش از نوع مطالعه تک گروهی همراه باپیش آزمون وپس آزمون باجامعه آماری که شامل پنج کودک 6-11 ساله همراه باوالدینشان را بوده اندکه به تازگی علائم بیش فعالی/نقص توجه در آنهاتشخیص داده شده بود. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه رفتاری کانرز والدین بوده است وبه این نتیجه دست دست یافتندکه بازی درمانی همراه باوالدین بربهبود اعلائم این اختلال درکودکان مبتلا موثر می باشد. 
کری، سوان، دی سی و ری (2014)به بررسی تاثیرات بازی درمانی کودک محور بر اختلالات رفتاری تحریک پذیر وبیش فعالی در کودکان مبتلا به اختلالات ذهنی پرداختند. در این پژوهش کودکان در سنین ابتدایی مبتلا به اختلالات ذهنی به عنوان جامعه آماری انتخاب شده اند. نتایج نشان دادند که بازی درمانی کودک محور در روند درمان این کودکان موثر می باشدواین شیوه درمانی به کاهش مشکلات رفتاری در کودکان مبتلا کمک می کند. 

پژوهش های انجام شده در ایران
جنتیان (1385) به بررسی اثر بخشی بازی در کاهش شدت علائم بیش فعالی دانش آموزان پسر پایه های سوم و چهارم شهر اصفهان پرداخته. نتایج پژوهش نشان می دهد که بازی درمانی در مرحله پس آزمون باعث کاهش معنادار پیش فعالی همراه با کمبود توجه ونیز خطا های پاسخ دهی و افزایش معنادار زمان پاسخ دهی می شود. 
قربانی نژاد(1389)به بررسی اثر بخشی بازی درمانی بااستفاده از گل بر کاهش میزان اضطراب کودکان دختر بی سرپرست پرداخت وبه این نتیجه دست یافت :مداخلات بازی درمانی با استفاده از گل بر کاهش اضطراب این دختران موثر بوده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دختران (6-8) ساله بی سر پرست مرکز نگهداری کودکان بی سر پرست شهید معصومی تهران بوده است. که از بین آنها 16نفر به طور تصادفی انتخاب شده و به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم شده اندسپس بازی درمانی به مدت8جلسه 45 دقیقه ای برروی گروه آزمایش اجرا شد وفرضیه پژوهش مذبور:بازی درمانی با استفاده ازگل درکاهش میزان اضطراب کودکان دختربی سرپرست موثر است. اصغری نکاح و همکاران (1389)در پژوهشی باهدف بررسی تاثیر مداخله بازی درمانی عروسکی بر مهارت های ارتباطی کودکان مبتلا به اختلالات فراگیر رشدبه این نتیجه رسیدند که بازی درمانی مهارت های ارتباطی اثر بخش است. بابایی، یزدی، حسینیان(1390)طی پژوهشی تاثیر بازی درمانی گروهی بارهنمود را بر اختلال سلوک دانش آموزان دبستانی مطالعه کردند، این پژوهش بر روی 160 دانش آموز پایه چهارم وپنجم ابتدایی شهر ساری انجام شدونتایج حاصل از آن نشان دادکه این شیوه درمانی کاهش معناداراختلال سلوک در شرکت کنندگان مورد مطالعه راسبب شده است. یزدانی پور(1390)در پژوهش خود به این نتیجه رسید که بازی درمانی بربهبود مهارت های اجتماعی وبهره هوشی کودکان دختر مقطع پیشدبستانی موثر است. صفری(1390)بازی درمانی بارویکردشناختی-رفتاری رادر کاهش نشانه های اختلال نافرمانی –مقابله ای در کودکان مبتلا اثر بخش یافت. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان پسرپایه سوم ابتدای درسال تحصیلی90-91 بوده است که ازبین آنها 30نفرکه ملاک های پژوهش رادارابودند انتخاب وبصورت تصادفی دردوگروه کنترل وآزمایش قرار گرفنتد. گروه آزمایش درده جلسه بازی درمانی شرکت داده شداند. فرضیه های این پژوهش :1-بازی درمانی شناختی-رفتاری برمیزان نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای درمرحله پس آزمون موثراست. 2- بازی درمانی شناختی-رفتاری برمیزان نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای درمرحله پیگیری موثر است. شوشتری(1390)به بررسی اثر بخشی مداخلات زود هنگام روان شناختی-آموزشی برمیزان نشانگان، اختلال نقص توجه-بیش فعالی/تکانشگری در کودکان پیش دبستانی شهر اصفهان می پردازدوبه این نتایج دست می یابد که این مداخلات در کودکان مورد مطالعه موثر می باشد، توجه به تشخیص ومداخلات زود هنگام روان شناختی-آموزشی می تواند رویکردی موثر در درمان اختلال نقص توجه /بیش فعالی تکانشگری باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کودکان پسر پیش دبستانی مبتلا به اختلال به نقص توجه/بیش فعالی تکانشگری شهر اصفهان بوده است. 
در پژوهشی اثر بخشی بازی درمانی کودک محور براضطراب وافسردگی کودکان دختر دارای اختلال اضطراب وافسردگی در دوره دبستان بررسی شد ونتایج زیر به دست آمد:مداخله بازی درمانی بر کاهش نشانه های افسردگی واضطراب کودکان دارای اختلال افسردگی واضطراب موثر است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر دارای اختلال افسردگی واضطراب مقطع دبستان آموزش وپرورش اصفهان سال تحصیلی 91-90 بوده است وفرضیه های پژوهش به قرار زیر بوده است: 1)بازی درمانی کودک محور، بر کاهش مقدار اضطراب کودکان دارای اختلال اضطراب در دوره دبستان موثر می باشد. 2)بازی درمانی کودک محور، بر کاهش مقدار افسردگی کودکان دارای اختلال افسردگی در دوره دبستان موثر است. (اصلی آزاد، عارفی، فرهادی، شیخ محمدی، 1391)
سجادی(1391)به بررسی اثر بخشی بازی درمانی بر رفتارپرخاشگرانه کودکان پسرپیش دبستانی پرداخته است. این پژوهش برروی 30 کودک پیش دبستانی شهرستان مرودشت انجام شدونتایج نشان داد پس از اجرای10 جلسه شن بازی درمانی پرخاشگری گروه آزمایش به طور معنی داری پایین تر از گروه کنترل بود. 
فخر زارع(1391)به بررسی تاثیر بازی درمانی التقاطی بر کاهش هراس اجتماعی کودکان مقطع پیش دبستانی که در سال 91-90به کلینیک های شهر اصفهان مراجعه نموده اند پرداخته است نتایج نشان داده است که بازی های بکار گرفته شده در این پژوهش باعث کاهش معنادار علائم هراس اجتماعی در گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه شده است. اصلی آزاد، عارفی، فرهادی، شیخ محمدی(1391)به بررسی اثر بخشی بازی درمانی کودک محور بر اضطراب وافسردگی کودکان دختر دارای اختلال اضطراب وافسردگی در دوره ابتدایی پرداختند:طرح پژوهش از نوع آزمایشی پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه بوده است جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختردارای اختلال افسردگی واضطراب مقطع دبستان آموزش وپرورش شهر اصفهان سال نحصیلی91-90 بوده است. نتایج پژوهش نشان دادکه مداخله بازی درمانی بر کاهش نشانه های افسردگی و اضطراب موثر است. 

مقالات بازی درمانی
فرضیه های این پزوهش: 
1-بازی درمانی کودک محور، بر کاهش مقدار اضطراب کودکان دارای اختلال اضطراب در دوره ابتدایی موثر می باشد.
2-بازی درمانی کودک محور، بر کاهش مقدار افسردگی کودکان دارای اختلال افسردگی در دوره دبستان موثر می باشد. 
فرشباف مانی صفت(1391) به بررسی اثربخشی بازی درمانی بر کاهش اضطراب و افسردگی کودکان سرطانی پرداخت و به این نتیجه دست یافت: بازی درمانی می تواند در کاهش اضطراب و افسردگی این کودکان موثر باشد. این پژوهش برروی سه کودک مبتلا به سرطان خون به مدت یک ماه اجرا شد که در طی آن کودکان در 12 جلسه بازی درمانی شرکت نمودند. کریمی(1391) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به بررسی اثر بازی درمانی وقصه درمانی بر مهارت حل مسله، خودپنداره و رفتار پرخاشگرانه در کودکان مبتلا به اختلال سلوک پرداخته است وبه این نتیجه رسیده است که کودکان مبتلا به اختلال سلوک بازی درمانی، قصه درمانی ودرمان های تلفیقی می تواند به عنوان یک مداخله موثر، خودپنداره، مهارت حل مسئله وپرخاشگری رابهبود ببخشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان مقطع دبستان منطقه 5 تهران بوده است. که از بین آنها60 کودک بااستفاده از معیارهای تشخیصی براساس ملاک های DSM-IV-IR و پرسشنامه رفتاری راترکودکان انتخاب شدندوبه صورت تصادفی درچهار گروه 15 نفره بازی درمانی، قصه درمانی، درمان تلفیقی و گروه کنترل جای گرفتند. 
ترابی (1392) تاثیر بازی درمانی گروهی بر پرخاشگری کودکان پیش دبستانی شهر شیراز را بررسی کرده پژوهش به صورت آزمایشی با گروه آزمایش و کنترل همراه با پیش آزمون وپس آزمون و انتساب تصادفی بوده است و به این نتیجه دست یافته است که بازی درمانی به طور معنا داری موجب کاهش میزانپر خاشگری کودکان پیش دبستانی می شود. جامه آماری این پژوهش شامل کلیه کودکان پیش دبستانی شهر شیراز در سال تحصیلی 92-91 که در مراکز پیش دبستانی تحت نظر سازمان بهزیستی حضور داشتند. فر ضیه این پژوهش:بازی درمانی گروهی تاثیر معنا داری برکاهش پر خاشگری کودکان دارد. فرضیه پژوهش :بازی درمانی گروهی تاثیر معناداری بر کاهش پرخاشگری کودکان دارد. 
ثابت(1392) در پایان نامه دکتری خود به بررسی اثربخشی بازی درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری بر مشکلات رفتاری (عاطفی، اضطرابی واجتماعی و رفتار پرخاشگرانه) دانش آموزان دوره ابتدایی شهر نیشابور پرداخته است و به این نتیجه رسیده است بازی درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری باعث کاهش معنادارمشکلات فوق در گروه آزمایش می شودهمچنین تحلیل داده ها نشان داداثرات مداخله در طول زمان پایدار می باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دوره ابتدایی شهر نیشابور می باشد. 
فتوحی(1392) اثربخشی بازی درمانی بر اختلالات رفتاری و کیفیت دلبستگی کودکان دوره پیش دبستانی شهر اصفهان بررسی کرد: روش پژوهش، آزمایشی از نوع پیش آزمون. پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. برای بررسی فرضیه های پژوهش ازپرسشنامه رفتاری راتر و پرسشنامه دلبستگی راندولف استفاده کرد. جامعه آماری این پژوهش کلیه کودکان شهر اصفهان بوده که بصورت خوشه ای چند مرحله ای از نواحی 6 گانه اصفهان انتخاب شده. نتایج نشان دادند که بازی درمانی تاثیر معناداری بر کاهش اختلالات رفتاری کودکان دارد. همچنین بازی درمانی می توانند اثر بخشی معناداری بر بهبود کیفیت دلبستگی کودکان نیز داشته باشد. فرضیه این پژوهش:
1- بازی درمانیبر کاهش اعلائم اختلالات رفتاری کودکان از دید گاه معلمان ثاثیر معناداری دارد. 
2- بازی درمانی بر کاهش اعلائم اختلالات رفتاری کودکان از دیدگاه والدین تاثیر معناداری دارد.
3- بازی درمانی موجب افزایش دلبستگی کودکان می شود. 

 

پسندها (0)
شما اولین مشوق باشید!

نظرات (0)