آموزش نکات تربیت فرزند

نقش معجزه آسای بازی در رشد کودک

1397/6/10 21:22
نویسنده : مشاور
523 بازدید
اشتراک گذاری

«اهميت و نقش بازي»

به همان ميزان كه تغذيه خوب، بهداشت مناسب و مراقبت از كودك از اهميت ويژه‌اي برخوردار است، بازي نيز نقش مهمي در رشد و تحول افكار و احساسات كودك ايفاء مي كند. كودك از طريق بازي هاي گوناگوني كه انجام مي دهد، مي تواند مهارت‌هاي‌حركتي، تخليل، خلاقيت، درك مفاهيم، بيان هيجانات و پذيرش ارزش‌هاي فردي- اجتماعي را بياموزد.

(سلحشور، 1379، ص56)

بازي كودكان راهي است به سوي شناخت جهان، جهاني كه در آن زندگي مي كنند، و وظيفه تغيير و دگرگوني ساختن آن را به عهده دارند. فعاليت فكري كودك ضمن بازي شكل مي گيرد؛ او بايد براي خود نقشي انتخاب كند و سپس خود پنداره‌اش را بر پايه آن نقش استوار سازد و گفتار و كردار مناسب برگزيند. كودك ضمن بازي همه جوانب شخصيت خود ر مي شناسد و رشد مي دهد.

(سلحشور، 1379، ص56)

بازي از نظر كودكان يك “كار” و يك “فعاليت” است. از رفتار كودك در حين بازي مي توان به نحوه تربيت والدين و اطرافيان او پي برد. بازي هم خواسته هاي كودك ر آشكار مي كند و هم احساساتش را پرورش مي دهد. كودك از طريق بازي و ضمن آن طرز رفتار بزرگسالان ر مي آموز؛ به نظم و ترتيب عادت مي كند؛ مبارزه با دشواري‌ها را فرا مي گيرد و جوانه هاي استقلال راي، ابتكار، خلاقيت، شايستگي و اعتماد به نفس را در خود رشد و پرورش مي دهد.

كودك در 3-2 سال اول زندگي به دليل نحوه ادراكش از محيط و ويژگي
“خود محوربيني” به طور فردي بازي مي كند. اما به تدريج و هم زمان با رشد زبان و توانايي‌هاي حركتي- اجتماعي كودك و همچنين فهم و ادراك او از جهان پيرامونش، به بازي هاي جمعي و گروهي روي مي آورد. افزايش توانايي هاي ذهني و منطقي كودك دنياي او را گسترده تر خواهد كرد.

كودكان از طريق بازي به پرورش استعددهاي دروني، خويشتن داري و اعتماد به نفس دست مي يابند. اين رشد و پيشرفت از طريق انجام بازي هاي گوناگون و هم زمان با سير تحول بازي هاي فردي به سمت بازيهاي جمعي و در نتيجه لزوم رعايت قوانين و روابط اجتماعي صورت مي گيرد.

(سلحشور، 1379، ص56)

بازي و رشد “خود”

كودكان خرد سال از طريق تعامل با افراد محيط خود در صدد شناخت و رشد “خود” برمي آيند. كودكي كه خود انگاره ضعيفي در ذهن دارد، فرآيند رشد كندتري نيز خواهد داشت. براي نمونه بچه اي كه به استقبال بازي و ي فعاليت جديدي نمي‌رود، شايد “ترس از شكست” دارد و لازم است با تقويت خود انگاره، علاقه و اشتياق انجام بازي ر در او به وجود آورد. كودكاني كه از بازي ها و سرگرمي ها دوري مي‌كنند، در واقع توانايي سازگاري مناسب با محيط را در خود نمي بينند و دائم به ديگران ظنين و بدگمان هستند.

اين كودكان هميشه منزوي و به دور از ساير كودكان بازي مي كنند و بيش تر تمايل به در حاشيه قرار گرفتن دارند. اين گروه هرگاه موقعيتي براي مشاركت با ديگران برايشان فراهم شود، به علت عدم موفقيت، تكبر، كمبود اعتماد به نفس و احترام به خود، با سايركودكان هماهنگي و سازش نداشته و بازي را به كام خود و كودكان ديگر تلخ مي كنند.

(سلحشور، 1379، ص58)

بازي، وسيله اي براي “سازندگي” كودك است. كودك از طريق بازي ياد مي گيرد؛ ابداع مي كند؛ تجربه مي اندوزد؛ به استعدادها، توانايي ها، خواست ها و نقاط ضعف و قوت خود پي مي برد. او مي تواند با شناخت ويژگي هاي خود ساخت شخصيتي‌اش را تحكيم بخشد.

(سلحشور، 1379، ص58)

نقش بازي در “رشد عاطفي و اجتماعي” كودك نيز بسيار مهم و ارزشمند است؛ زيرا كودك از اين طريق شادي، خشم، نفرت، ناكامي، نشاط، ترس و آشفتگي هاي ذهني خود را به نمايش مي گذارد و نحوه كنترل، كنار آمدن و يا از بين بردن آنها را مي‌آموزد و به “آرامش عاطفي” و اعتماد به نفس بيشتري دست مي يابد. كودك در بازي با ساير بچه ها، چگونگي ارتباط با آنها را فرا مي گيرد او نه تنها ديگران را بهتر مي شناسد، بلكه از خود نيز شناخت كامل تري به دست مي آورد.

بازي، عواطف و احساسات كودك را بيدار مي سازد و او را به سوي زندگي اجتماعي و قبول مسووليت هاي بيشتر، هدايت مي كند. بنا به گفته يكي از روانشناسان معروف به نام “آلفرد آدلر” اطلاعاتي كه كودك از طريق بازي به دست مي آورد، نه تنها به زندگي حال او بلكه به زندگي آينده او نيز ارتباط پيدا مي كند. از نظراو بازي، فرآيندي است كه “آماده سازي” كودك را براي آينده مشخص مي كند. نحوه نگرش كودك به بازي، اهميت و نوع آن، ناشي از برداشت كودك از محيط خود و عامل هدايت كننده اي در ايجاد وابستگي با آن است.

(سلحشور، 1379، ص58)

بازي همواره با انگيزه هايي توام است كه كودك را تحريك به استفاده از همه اعضاي بدن، حواس و ذهن خود مي كند و همين استفاده، موجب رشد و تقويت آنها مي شود. بازي كودكان داراي ويژگي هاي مختلفي است از جمله:

1- بازي با شادي همراه است و شادي انسان ر به فعاليت بر مي انگيزد.

2- بازي و تمرين براي كودكان يك امر طبيعي است.

3- بازي، كودك را براي زندگي بزرگسالي آماده مي كند.

4- بازي، به رشد شخصيت كودك كمك مي كند.

5- بازي تنها وسيله طبيعي براي يادگيري و پيشرفت كودكان است.

6- بازي، تربيت اجتماعي است. كودك بدون بازي با ديگر همسن و سالان خود، فردي خودخواه، خودبين و فرمانده بار مي آيد. ولي از طريق بازي با ديگران، روش همكاري، ايجاد ارتباط، و وارد ساختن شخصيت خود را در گروه مي آموزد.

بازي به كودك كمك مي كند تا مانند يك شخص بالغ، رشد و تحول يابد. بازي وسيله مهمي است كه به كودك امكان مي دهد، خود را قبل از آن كه از سوي بزرگسالان كنترل شود- كنترل كند. براي مثال، در بازي هاي دسته جمعي وقتي دو گروه به رقابت با يكديگر مي پردازند، همكاري صميمانه، بردباري، رقابت سالم، اعتماد به نفس، احترام به حقوق ديگران، نظم، دقت، فداكاري، اطاعت از قوانين و ساير صفات ارزنده اجتماعي را مي آموزند.

به طوركلي، كودكان در بازي هاي گروهي، راه و رسم زندگي ب ديگران را مي‌آموزند و تجارب جديدي كسب مي كنند. اين بازي ها نه تنها در رشد شخصيت كودك تاثير بسزايي دارند، بلكه از طريق آنها مي توان به رشد عاطفي- اجتماعي كودك نيز كمك كرد و براي مشكلات او چاره اي انديشيد.

دكتر شريدان (1999)، بازي ها را به انواع زير تقسيم كرده است:

1- بازي هايحركتي و پرجنب و جوش- اين بازي ها موجب رشد و پرورش قواي جسماني كودك مي شوند، از جمله؛ دويدن، پريدن، پرتاب توپ، شوت كردن توپ، گرفتن توپ و غيره.

2- دستكاري كردن و باز هاي اكتشافي- طفل از سه ماهگي به بعد سعي مي‌كند به وسيله لمس اشياء و پديده ها، محيط اطرافش را بشناسد. اين نوع بازي موجب رشد و تقويت حواس پنجگانه كودك، حركات دقيق و هماهنگي بين آنها مي شود.

3- بازي هاي تقليدي- كودكان هر آنچه را مي بينند، تقليد مي كنند و همين امر موجب يادگيري ارزش هاي شناختي و اجتماعي آنها مي شود.

4- بازي هاي سازنده- بازي هايي مثل خانه سازي با آجره‌ها، برج سازي و سرهم كردن قطعات اسباب بازي ها، موجب تقويت حركات دقيق و هماهنگي بين دست و چشم كودك مي شود.

5- بازي هاي نمايشي- يكي از بازي هايي كه كودكان از انجام آن خيلي لذت مي‌برند، “اجراي نمايشنامه و تئاتر” است. كودكان “نقش بازي كردن” را دوست دارند، زيرا به آنها اعتماد به نفس مي بخشد. آنها مي توانند از اين طريق خود را در قالب شخصيت‌هاي خيالي جا بزنند و سعي كنند با تسلط بر خود و ايفاي نقش نمايشي، اعتماد لازم را هنگام مواجه شدن با صحنه هاي مشابه به دست آورند.

6- بازي هاي قانونمند- بازي‌هايي كه طبق ضوابط و قانون خاصي انجام مي‌شوند. اين بازي‌ها موجب تقويت روحيه مشاركت، همكاري، احترام به يكديگر و مسووليت‌پذيري مي شوند. معمولاً كودكان از 4 سالگي به بعد به اين گونه بازي ها مي‌پردازند. بازي هاي تيمي و گروهي نيز موجب رشد و پرورش روحيه رقابت سالم در كودكان مي شوند.

اريكسون (1950)، دوران كودكي (5-4 سالگي) را “سن بازي” مي نامد. او معتقد است، والديني كه به فرزندان خود اجازه‌ي بروز ابتكار و خلاقيت را نمي دهند، احساس گناه، كم ارزشي و گوشه گيري را در آنها به وجود مي آورند. اين گروه از كودكان از هر گونه ابراز وجود مي ترسند و به ديگران وابسته مي شوند. در حالي كه اگر كودك بتواند توانايي ها و استعدادهاي خود ر بشناسد و آنها را پرورش دهد، با اطمينان بيشتري گام بر مي دارد و به قدرت ابتكار و خلاقيت خود نيز اعتماد پيدا مي‌كند.

والديني كه فرزندان خود را در سرسره بازي، دوچرخه سواري، خمير بازي و از اين قبيل بازي ها آزاد مي گذارند، موجب رشد قوه ابتكار آنها مي شوند. زيرا كودك از اين طريق نه تنها با محيط اطراف خود ارتباط پيدا مي كند، بلكه براي آينده اش نيز نقشه مي‌كشد. “ابتكار” به علاوه موجب اتكاء به نفس و خود مختاري كودك شده، به او كمك مي كند تا با ديدي وسيع تر به آينده بنگرد. به نظر اريكسون، رشد سالم در اين مرحله به تقويت “حس هدف جويي” كودك كمك مي كند.

(سلحشور، 1379، ص62)

دانلود پایان نامه

 

پسندها (0)
شما اولین مشوق باشید!

نظرات (0)